Metformina, powszechnie stosowana w leczeniu cukrzycy typu 2, wywołała prawdziwe poruszenie w świecie medycyny. Najnowsze badania opublikowane w grudniowym numerze Journal of Drugs in Dermatology [1] ujawniają, że ten znany i sprawdzony lek może odegrać kluczową rolę w profilaktyce nieczerniakowych nowotworów skóry. Czy stajemy na progu nowej ery w leczeniu chorób nowotworowych?
Nieczerniakowe nowotwory skóry, takie jak rak podstawnokomórkowy (BCC) i rak kolczystokomórkowy (SCC), to najczęściej diagnozowane rodzaje nowotworów na świecie. Leczenie tych schorzeń jest kosztowne, a liczba zachorowań na świecie stale rośnie. Odkrycie, że metformina może znacząco zmniejszyć ryzyko ich wystąpieniaa, otwiera nowe perspektywy w medycynie prewencyjnej. Super!
Co wykazały najnowsze badania?
Badania przeprowadzone na podstawie danych z programu All of Us objęły ponad 12 tysięcy pacjentów z rakiem skóry oraz odpowiednio dopasowaną grupę kontrolną. Wyniki są niezwykle pozytywne:
- Ryzyko raka podstawnokomórkowego (BCC) u osób przyjmujących metforminę spadło o 54%.
- Ryzyko raka kolczystokomórkowego (SCC) zmniejszyło się zaś o 55%.
- Efekty ochronne były widoczne we wszystkich grupach demograficznych, niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia etnicznego.
Jak metformina chroni przed rakiem skóry?
Mechanizmy działania metforminy tworzą kompleksową barierę ochronną przed rozwojem nowotworów skóry:
Hamowanie szlaków metabolicznych nowotworów: Metformina aktywuje enzym AMPK, który ogranicza proliferację komórek rakowych.
Redukcja stanu zapalnego: Przewlekły stan zapalny sprzyja rozwojowi nowotworów, a metformina skutecznie go zmniejsza.
Wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej: Lek stymuluje organizm do skuteczniejszego zwalczania komórek nowwotworowych.
Ograniczenie angiogenezy: Hamuje powstawanie naczyń krwionośnych, które odżywiają nowotwory, ograniczając ich rozwój.
Metformina niesie nadzieję, szczególnie dla osób z grup ryzyka, takich jak pacjenci z cukrzycą, insulinoopornością czy kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Jej codzienne stosowanie daje korzyści wykraczające daleko poza kontrolę poziomu cukru we krwi. U pacjentek z PCOS metformina pomaga w regulacji owulacji i ułatwia zajście w ciążę, a także wspiera redukcję masy ciała.
Odkrycie ochronnego działania metforminy może zmienić sposób podejścia do strategii prewencyjnych w grupach wysokiego ryzyka. Lekarze mogą rozważyć jej włączenie jako elementu profilaktyki nowotworowej u pacjentów z historią raka w rodzinie lub z przewlekłymi stanami zapalnymi.
Wygaśnięcie patentów a dostępność metforminy
Metformina jest lekiem generycznym, co oznacza, że od wygaśnięcia pierwotnych patentów jej produkcja i dystrybucja są dostępne dla wielu firm farmaceutycznych. To czyni ją lekiem przystępnym cenowo i szeroko dostępnym, nawet w krajach o ograniczonych zasobach finansowych. Dla pacjentów to ogromna korzyść, ale dla firm farmaceutycznych wyzwanie – generyczność ogranicza marże, zmuszając do poszukiwania nowych możliwości biznesowych.
Nowe szanse dla przemysłu farmaceutycznego
Choć metformina generuje stabilne, ale niewielkie przychody, jej potencjał w terapii onkologicznej otwiera drzwi do innowacji:
Nowe wskazania medyczne: Rejestracja metforminy w leczeniu nowotworów mogłaby przynieść firmom farmaceutycznym nowe źródła dochodów.
Leki kombinowane: Łączenie metforminy z innymi substancjami, takimi jak leki przeciwzapalne lub przeciwnowotworowe, pozwoliłoby na opatentowanie nowych terapii.
Metformina – klasyczny symbol nowoczesnej medycyny
Historia metforminy przypomina, że medycyna kryje w sobie nieskończony potencjał. Ten skromny lek, znany od dekad, staje się symbolem innowacji i interdyscyplinarnych badań. Jego potencjał w profilaktyce nowotworów skóry daje nadzieję na poprawę zdrowia milionów ludzi na całym świecie.
Stary lek na miarę XXI wieku
Metformina, odkryta w połowie XX wieku, od dawna jest jednym z najczęściej przepisywanych leków na świecie. Jej popularność wynika z wyjątkowej skuteczności w leczeniu cukrzycy typu 2, szerokiej dostępności oraz stosunkowo niskiej ceny. Jednak metformina ma też szczególne miejsce w świecie farmacji – jest lekiem, na który wygasły prawa patentowe, co niesie małe wpływy z jej produkcji dla firm farmaceutycznych, które wiążą nadzieję z nowymi lekami, na które mają ochronę patentową i w których produkcję zainwestowały ogromne środki, przy okazji, po cichu starając się systematycznie, na szczęcie nieskutecznie spychać starą, poczciwą i tanią metforminę z piedestału leku pierwszego rzutu w leczeniu cukrzycy typu 2.
Od czasu wygaśnięcia pierwotnych patentów na metforminę, lek ten stał się szeroko dostępny jako lek generyczny. Firmy farmaceutyczne na całym świecie mogą swobodnie produkować i sprzedawać metforminę bez konieczności uiszczania opłat licencyjnych. To znacząco obniża koszty leczenia cukrzycy i umożliwia pacjentom dostęp do leku w niemal każdym zakątku naszego globu.
Czy dzięki nowym odkryciom metformina stanie się jednym z najważniejszych leków naszych czasów? Wszystko wskazuje na to, że ma takie szanse. Jej działanie wykracza daleko poza leczenie cukrzycy – od poprawy jakości życia pacjentek z zespołem policystycznych jajników, ułatwienie zajścia w długo oczekiwaną ciążę, poprzez wsparcie w redukcji masy ciała, aż po potencjał przeciwnowotworowy i działanie przeciwstarzeniowe. To lek, który zmienia życie, inspiruje naukę i otwiera nowe możliwości w medycynie.
Metformina udowadnia, że nieustanny rozwój i nowe spojrzenie na znane terapie mogą przynieść przełomowe korzyści. Lekarze, pacjenci i naukowcy stoją dziś przed wyjątkową szansą na lepszą przyszłość.
Niestety dla firm farmaceutycznych lek generyczny, taki jak metformina, choć jest źródłem stabilnych, to relatywnie niskich dochodów. Ze względu na dużą konkurencję na rynku generyków, marże są niewielkie, co ogranicza finansowy potencjał tego produktu. Oby tylko to nie zdecydowało, że żaden z potentatów farmaceutycznych nie zechce wyłożyć pieniędzy na dalsze, ale jakże obiecujące badania.
Miejmy nadzieję, że badania nad zastosowaniem metforminy w onkologii zmienią postrzeganie tego leku również wśród przedstawicieli przemysłu farmaceutycznego. Bo przecież jeśli metformina zostanie oficjalnie uznana za skuteczne narzędzie w profilaktyce lub leczeniu nowotworów, może to otworzyć drzwi do nowych, innowacyjnych terapii. Trzymajmy kciuki, by metformina znowu po latach zainspirowała nie tylko lekarzy i pacjentów, ale również tych, którzy wyłożą środki finansowe na badania nad jej nowymi zastosowaniami.
Piśmiennictwo:
- Haq Z, Mirza FN, Abdi P, Diaz MJ, Libby TJ. Metformin Use and Risk of Non-Melanoma Skin Cancer: A Propensity-Matched Case-Control Study. J Drugs Dermatol. 2024 Dec 1;23(12):1089-1095. doi: 10.36849/jdd.8249. PMID: 39630677.
